Doğadan öğrenmek: Biyomimikri eğitimi

Biyomimikri eğitim sistemlerinde nasıl yer bulabilir ve geleceğin tasarımcıları doğadan öğrenmeye nasıl teşvik edilebilir?

"Yaşamı taklit etmek" anlamına gelen biyomimikri, doğadan ilham alarak teknoloji ve tasarım alanında çözümler üretmeyi amaçlayan yaratıcı bir süreçtir. Biyomimikri eğitimi, geleceğin tasarımcılarına doğadan öğrenme ve ilham alma becerileri kazandırmak için son derece önemli bir araçtır. Bu eğitim, öğrencilerin doğadan ilham alma potansiyelini keşfetmelerine, disiplinler arası bir bakış açısı kazanmalarına, doğadaki organizmaların mucizevi uyumuna ve optimize edilmiş yapılarına dikkat ederek farklı alanlardan bilgi ve becerileri bir araya getirerek çözümler üretmelerine yardımcı olur.

Biyomimikri eğitimini teşvik etmek için birden fazla yöntem kullanılabilir:

• Öğrencilerin saha gezileri, laboratuvar deneyleri ve doğa gözlemleri yoluyla doğal çevreyi keşfetmelerini sağlamak, sürdürülebilirlik odaklı tasarımlar öğrencilerin merakını artırabilir.
• Biyomimikri temalı konferanslar, atölye çalışmaları ve yarışmalar düzenlemek, öğrencilerin doğadan ilham alan projeler geliştirirken deneyim kazanmaları için fırsatlar sağlayabilir.
• Okullarda, üniversitelerde ve meslek okullarında biyomimikrinin faydalarını ve kullanım alanlarını açıklamak için bilgilendirici seminerler ve konferanslar düzenlenebilir.
• Biyomimikri eğitimi için uygun materyal ve kaynaklar hazırlanabilir.
• Sosyal medya ve online platformlarda biyomimikri ile ilgili içeriklerin paylaşılması öğrencileri ve geleceğin genç tasarımcılarını bu alana çekebilir.

Biyomimikrinin eğitimde nasıl yer bulabileceğine örnek vermek gerekirse, öncelikle bir tasarım sistematiği oluşturmalıyız. Bunlar :

Biyomimikri tasarım süreci, listelenen sistematiğin uygulanmasından sonra sona ermez. Öğrencileri önemli bir sorgulama ve düşünme aşaması beklemektedir. Bu aşamada mevcut soruna getirilen kabataslak çözüm daha da rafine edilir ve çözümün detayları üzerinde düşünülür. Aynı zamanda yeni sorular belirlenir ve çevresel uyumluluk, malzeme ve enerji tasarrufu gibi sürdürülebilirlik konuları dikkate alınır. Ancak bu süreç; tasarım süreci tamamlanana kadar devam eder.

Biyomimikri tasarım süreci öğrencileri sürekli olarak öğrenmeye ve keşfetmeye teşvik eder. Erken aşamalarda doğadan esinlenme ve biyolojik soyutlama tasarımın temelini oluşturur. Ancak bu noktada çözüm hakkında daha detaylı düşünmek ve tasarımın tamamlayıcı unsurlarını geliştirmek gerekir.

Sonuç olarak biyomimikri tasarım süreci kesin bir noktada bitmiyor. Öğrenciler tasarımın her aşamasında düşünme, sorgulama ve keşfetme sürecini devam ettirirler. Çözümün çevresel ve sürdürülebilirlik odaklı yönleri dikkate alınarak nihai hale getirilen tasarım, daha sonra geliştirilmeye ve iyileştirilmeye açık olacaktır. Bu şekilde biyomimikri süreci öğrencilere sürekli öğrenme ve yaratma konusunda ilham verir.

Bu alanda yapılan çalışmalardan biri de Hollanda'daki Lahey Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nde (The Hague University of Applied Sciences) biyomimikri dersi kapsamında gerçekleştirilen atölye çalışmalarıdır. Bu atölye çalışmaları altı ana unsur üzerine odaklanmıştır.

İlk olarak, öğrenciler bir zorluk içindeki unsurları ve bunların bir sistem içinde nasıl etkileşime girdiğini görsel olarak haritalandırmıştır. Bu süreç, öğrencilerin disiplinler arası düşünme ve sistematik bir bakış açısı geliştirmelerinde önemli bir rol oynamıştır.

Buna ek olarak, öğrenciler belirli bir işlevi çözen çoklu biyolojik stratejileri inceleyerek sorunlara farklı açılardan yaklaşma becerisi kazandılar. BioBrainstorming adı verilen bu alıştırma, doğadan ilham alan çözümler üretmenin yaratıcı yollarını keşfetmelerini sağladı. Ayrıca, biyomimikri dersinde öğrencilere, açıklayıcı metin ve diyagramlar aracılığıyla bir organizmanın veya doğal sistemin belirli bir işlevini tanımlama becerisi kazandırılmıştır. Bu, biyolojik terimlerle tasarım yapma becerisinin yanı sıra soyutlama becerisinin de gelişmesine yardımcı oldu. Bu faaliyetlere ek olarak, öğrencilere biyomimikri hakkındaki temel bilgileri özetleyen "Doğa Teknolojisi Özeti" adlı bir şablon verilmiştir. Bu şablon, biyolojik danışmanların birincil kaynaklardan araştırma yapmalarını ve soyutlanmış tasarım ilkelerini kullanarak tasarım sürecini desteklemeyi amaçlamaktadır. Tüm bu etkinliklere ek olarak öğrenciler, "Yaşam İlkeleri" adı verilen doğadan gelen özellikleri tasarım sürecinde kullanmaları konusunda da teşvik edildi. Bu sayede doğadan ilham alarak sürdürülebilir ve verimli çözümler üretme becerisi pekiştirildi. Biyomimikri eğitimindeki bu atölye çalışmalarının, öğrencilerin sistem düşüncesini geliştirmede ve biyomimikri anlayışlarını artırmada başarılı bir araç olduğu görüldü. Bu tür uygulamalar, geleceğin tasarımcılarını doğadan öğrenmeye teşvik etmek ve sürdürülebilirlik odaklı tasarımların geliştirilmesine katkıda bulunmak için önemli bir adımdır.

Okul derslerinde öğrencileri biyomimikriye teşvik etmek için etkili bir yöntem de, onlardan kendi seçtikleri bir biyomimikri örneğini yeniden tasarlamalarını istemektir. Örneğin, kir tutmayan boya konusunda lotus çiçeğinden esinlenerek geliştirilen bir tasarım, kambur balinalardan temel alan rüzgar türbinleri, yalı çapkını kuşunun gagasından esinlenerek yapılan hızlı tren ve uyluk kemiğinden düşünülerek yapılan Eyfel Kulesi gibi biyomimikri örnekleri de ele alınabilir. Bunun için belirli aşamalar kullanılabilir.

Örneğin "kambur balinaları" temel alan rüzgar türbini şu şekilde ilerletilebilir:

Geleceğin tasarımcılarını biyomimikriye teşvik etmek için farkındalık yaratmak, öğrenci projeleri ve yarışmalar düzenlemek, iş birliği ve mentorluk yapmak, eğitim materyalleri ve kaynakları sağlamak, sosyal ve çevrimiçi platformları kullanmak ve doğa ile etkileşimi teşvik etmek gibi yöntemler kullanılabilir. Bu tür çabalar biyomimikriye olan ilgiyi ve katılımı artırabilir ve gelecekte daha sürdürülebilir ve çevre dostu tasarımların geliştirilmesine katkıda bulunabilir.

   
        https://www.plumemag.com/biyomimikri-nedir-gercek-hayattan-biyomimikri-ornekleri/

        https://www.peyzax.com/tasarimda-dogadan-ilham-alma-biyomimikri-ornekleri/
        
        https://www.mdpi.com/2313-7673/7/4/184
        
        https://dosder.org.tr/biyomimikri-balina-gucu/