Tarih Öncesi Dönemlerde Kullanılan Tasarım Teknikleri

İnsanoğlu kültürel kariyerine keskin bir kesici kenar elde etmek için çok geçici bir girişimle başladı. Evrim yoluyla köpek dişlerini ve güçlü tırnaklarını kaybetmesi, çevresel yardım aramasını gerekli kılmıştır. Kanıtlar, geçici başlangıcın onu yavaş yavaş etkisi altına aldığını göstermektedir. Çevresinden aldığı belirli bir hammaddeyle çalışmayı standartlaştırmakla kalmadı, yavaş yavaş farklı hammaddelerle denemeler yaptı.

Tarih öncesi dönemlerde, insanlar çeşitli ihtiyaçları için kullanabilecekleri araçlar, süslemeler ve diğer nesneler yaratmak için tasarım teknikleri geliştirdiler. Bu dönemlerde tasarım, işlevselliği ve estetiği bir araya getirmek amacıyla doğal malzemelerin kullanılmasıyla şekillenmiştir. İşte tarih öncesi dönemlerde kullanılan bazı tasarım teknikleri:

1- Taş Çağı Tasarımı:

Taş Çağı, insanların en eski dönemlerinden biri olan ve yaklaşık M.Ö. 2,5 milyon yıl öncesinden M.Ö. 10.000 yıllarına kadar süren bir dönemi ifade eder. Taş çağının tasarımı, işlevselliği ve dayanıklılığı ön plana çıkaran basit, ancak etkili tasarım yaklaşımları içeriyordu.

Belirli bir taşın başka bir taşla kırılması gerektiğinde, çekiç taşının kırılacak parçadan kütle olarak daha büyük olması gerekir. Ayrıca, bu amaç için daha sert bir hammadde seçmek de amaca hizmet edebilir. Örneğin çakmaktaşı veya kuvarsitin yontulması için granit, bazalt, dolorit veya benzeri kayaların çekiç taşı olarak kullanılması oldukça faydalı olabilir.

Birincil İmalat Teknikleri:

Bu, tarih öncesi insan tarafından benimsenen en yaygın yöntemdi. Bu yöntemde taş çekiç, sallanan bir darbe ile taşa vurur. Maksimum miktarda kuvvet taşa oldukça kontrolsüz bir şekilde girer. Bu da büyük bir parçalanma etkisine yol açar. Ampul belirgindir ve oldukça geniş bir dış çevreye sahiptir. Bazen bu teknik serbest yongalama tekniği olarak da adlandırılır.

Bu teknikte, işlenecek çakıl taşı veya blok taş, büyük bir sabit taşın veya örsün çıkıntılı noktasına vurulur. Taşın örse vurduğu kuvvet kayanın doğal ağırlığı ile desteklendiğinden bu tür yontma işleminde üretilen ürünler gerçekten belirgin olabilir.[1]

Paleolitik Dönem: Bu dönemde insanlar, taş aletler ve silahlar gibi temel araçları yapmak için taşları kullanırdı. Bu aletler, taşın şekline ve işlenmesine dayanarak tasarlanırdı.

[2]

Neolitik Dönem: Neolitik dönemde tarımın gelişmesiyle birlikte, seramik ve kil ürünleri gibi daha karmaşık nesnelerin tasarımı önem kazandı. Seramik kaplar, süslemeler ve motiflerle işlenirdi.

2- Maden Çağı Tasarımı

Bakır Çağı: Bakır Çağı, bakırın yaygın olarak kullanıldığı ve işlendiği dönemi ifade eder. Bakır, doğada bulunan bir metaldir ve insanlar tarafından eritilip dökülerek kullanılmıştır. Bu dönem, M.Ö. 4500 ila M.Ö. 3300 yılları arasına tarihlenir.

Bronz Çağı: Bronz Çağı, bakır ile kalayın karıştırılması sonucu oluşan bronzun yaygın olarak kullanılmaya başlandığı bir dönemi ifade eder. Bronz, bakıra göre daha dayanıklı ve sert bir metaldir. Bu dönem, M.Ö. 3300 ila M.Ö. 1200 yılları arasında sürmüştür.

Demir Çağı: Demir Çağı, demirin yaygın olarak kullanıldığı bir dönemi temsil eder. Demir, bakır ve bronzdan daha yaygın olarak bulunan bir metaldir ve daha sert ve dayanıklıdır. Demir Çağı, M.Ö. 1200'lerden itibaren başlamış ve demirin yaygın kullanımı ile M.S. 1. yüzyıla kadar devam etmiştir. Demir Çağı, farklı bölgelerde farklı zaman dilimlerinde gerçekleşmiştir ve bu nedenle tarihçiler ve arkeologlar farklı Demir Çağı dönemleri tanımlamışlardır.

Diğer Tasarım Örnekleri ve Teknikleri

Seramik Tasarımı:

Seramik, tarih öncesi dönemlerde önemli bir tasarım malzemesi oldu. Çanak çömlek, vazolar, figürler ve çeşitli kaplar seramik ustaları tarafından tasarlandı.

Taş Kabartma

Tarih öncesi toplumlar, taşların yüzeyine kabartmalar yaparak estetik ve anlatısal öğeler eklediler. Bu kabartmalar, duvarlar, mezar taşları ve anıtlar üzerinde bulunurdu.

Mozaik Tasarımı

Antik Roma ve Yunan dönemlerinde, mozaikler farklı renklerdeki küçük taş veya seramik parçalarının bir araya getirilmesiyle oluşturuldu. Bu mozaikler, zemin kaplamaları, duvar süslemeleri ve tablolar için kullanıldı.

Höyük ve Mağara Boyamaları

Tarih öncesi dönemlerde insanlar, mağaralara ve höyüklerin duvarlarına resimler çizerek hikayeler anlatırdı. Bu resimler genellikle av sahneleri, ritüel tasvirler ve semboller içerirdi.

Takı Tasarımı

Takılar, tarih öncesi dönemlerden beri insanlar için önemliydi. Doğal malzemeler, kemikler, taşlar ve kabuklar gibi malzemelerden yapılan takılar, estetik ve ritüel amaçlar için tasarlandı. Bazı toplumlarda kabuklardan, dişlerden, fildişi, devekuşu yumurtası kabuğundan imal edilen bu takıların Üst Paleolitik’te Avrupa, Orta, Batı Asya ve Afrika’da kullanıldığı bilinmektedir. Takılar, bireylerin sosyal kimliğinin bir parçası olarak değerlendirilebilir. Takılar aynı zamanda taşınabilir sanat kategorisinde yer almaktadır. [3]

Tarih öncesi dönemlerdeki tasarım, o dönemin teknolojik sınırlamalarına ve kültürel değerlere dayanıyordu. İnsanlar doğal malzemeleri kullanarak estetik ve işlevsellik arasında denge kurmaya çalıştılar ve bu tasarım teknikleri, tarih öncesi dönemlerin sanatsal ve kültürel mirasının bir parçası haline geldi.

Geçmişin İzinden Günümüz Müzesine

Çinli Ai Weiwei’nin Londra Tasarım Müzesi’ndeki son sergisi ‘Making Sense’ taş devri aletleriyle Lego taşlarını yan yana koyarak “sergiye nasıl bir anlam verebiliriz” sorusunu ortaya atıyor.

Ai Weiwei'nin kendisiyle işbirliği içinde geliştirilen bu büyük sergi, sanatçının çalışmalarını tasarım ve değişen değerlerimiz hakkında ortaya koydukları üzerine bir yorum olarak sunan ilk sergi olma özelliğini taşıyor. Sergi, son çalışmalarla sipariş edilen eserleri bir araya getirerek bizi değer ve insanlık, sanat ve aktivizm üzerine bir meditasyona davet ediyor. [4]

Sanatçının 1990’lardan beri biriktirdiği değerli, değersiz objeler, M.S 960 ile 1279 yıllarından el yapımı çaydanlıklar ve gülleler ve Çin’de Taş Devri’nden kalmış 4 bin balta başı, bıçak gibi aletler aynı sergide beraber yer almaktadır. [5]